วัฒนธรรม-ประเพณีและกิจกรรม

 " ประเพณีวัฒนธรรมประจำท้องถิ่น บ้านป่าพลู " 

ในระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ ตรงกับขึ้น15 ค่ำ วันพระ เดือน 4 เหนือ ตอนเช้าจะมีการทำบุญตานข้าวใหม่ หลังจากชาวบ้านได้เก็บเกี่ยวในนาเสร็จ ต้องมาทำบุญที่วัดก่อนก่อนจะนำไปรับประทานในคราวต่อไปประการที่สอง ในเช้าวันเดียวกัน คระศรัทราจะหาฟืน ภาษาชาวบ้านเรียกไม้จี้ไม้ที่มีหนามคมแล้วปลอกผิวหนามออกให้เกลี้ยงสะอาดและนำมาถวายรวมกัน ทำเป็นกองไฟไว้หน้า วิหารโดยเปิดประตูด้านหน้าวิหารออกเพื่อให้แสงไฟ ไออุ่น ไปถึงพระพุทธรูปซึ่งเป็นพระประธาน ได้รับไออุ่น ( ตามความเชื่อสืบมาตั้งแต่โบราณ ) เพราะช่วงนั้นเป็นหน้าหนาวหมอกลงจัดมากชาวบ้านเชื่อกันว่าจะได้อนิสงค์มาก

ในระหว่างเดือนเมษายน

วันที่ 13 เมษายน  : เป็นวันสังขารล่องให้ชำระจิตใจ และ บ้านเรือนให้สะอาด

พวกชาวบ้านจะพากันไปทำความสะอาด ล้างศาลา วิหาร กวาดลานวัด ช่วยกันทั้งหมู่บ้าน
(ผู้เฒ่าผู้แก่ช่วยกันทำขัดราชวัตร)

วันที่ 14 เมษายน  : เป็นวันเนาว์ หรือ วันเน่า ห้ามพูดคำไม่ดี ไม่เป็นสิริมงคล ถือเป็นวันดา หรือวันเตรียมงาน

ทุกครัวเรือนจะทำขนม เตรียมของหวาน อาหารมาถวายให้พ่อแม่บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว  ตกเย็นจะร่วมกันขนทรายเข้าวัด จุดประสงค์เพื่อไถ่ปาปของตน ทั้งหญิงชาย และ หนุ่มสาว ลูกเด็กเล็กแดง 

วันที่ 15  เมษายน  : เป็นวันพญาวัน เป็นวันยิ่งใหญ่

ตอนรุ่งเช้าชาวบ้านจะนำตุง 12 ราศ๊ ไปปักตรงเจดีย์ทราย เพื่อถวายราศีปีเกิดที่เราเกิด เพื่อความหมายให้เราอายุยืนต่อไป  ถวายอาหารทำบุญ รับพรจากพระ ตอนกลางวันสรงน้ำพระและพากันไปรดน้ำดำหัว ผุ้ที่เราเคารพในหมูบ้านไปกันเป็นคณะ 

วันที่ 16 เมษายน  : เป็นวันปากปี ถือเป็นวันเริมศักราชใหม่ของชาวพื้นเมืองเหนือล้านนา

ตอนเช้าประมาณใกล้สว่าง  จะมีพิธีส่งเคราะห์ หรือ สะเดาะเคราห์ โดยนำกระทงและเสื้อผ้าของสมาชิกในบ้านทุกคน โดยในพิธีนี้ จะมีพิธีตามขี้สาย โดยจะนำเส้นฝ้ายชุบน้ำมัน ตามจำนวนสมาชิกในบ้านจุดขึ้นเพื่อให้ไหม้จนหมดอนึ่งว่าได้หมดเคราะห์ เคราะห์ได้ไหม้ไปกับไฟแล้ว  ตอนเย็น ร่วมกันทั้งหมู่บ้านแห่ไม้ค้ำสะหลี เพื่อค้ำต้นศรีมหาโพธิ์

 พิธีทำบุญหัวใจบ้าน 

วันที่ 16 เมษายน ตอน 9 โมงเช้า จะมีพิธีทำบุญหัวใจบ้าน เพื่ออุทิศบุญให้บรรพบุรุษผู้ก่อตั้งหมู่บ้าน เป็นการแสดงความกตัญญู แก่บรรพบุรุษ  หลังจากนั้นพ่ออาจารย์ จะได้ทำพิธี สะเดาะเคราะห์ และทำพิธีไล่ผีร้ายออกจากหมู่บ้านไป

 พิธีสรงน้ำรอยพระพุทธบาทสามยอด 

                                                                                                                                                                      ภาพโดย : naykob nikonman

                                                                           ภาพโดย : http://travel.thaiza.com

ในระหว่างกลางเดือน พฤษภาคม  ตรงกับเดือน 8 เหนือ ขึ้น 15 ค่ำ จะมีประเพณี (ไหว้สาป๋ารมี ตวยฮอยครูบาเจ้าศีวิชัย) หรือ พิธีสรงน้ำรอยพระพุทธบาทสามยอด ( บนพระพทูบาทสามยอด มีวิหารเปลือย วิหารอุต  บ่อน้ำทิพย์ ซึ่งเกิดกลางผาก้อนใหญ่ ความกว้างของบ่อน้ำ 3 เมตร ความลึก 3 เมตรครึ่ง มีน้ำตลอดทั้งปี ซึ่งมีหลายวัดได้น้ำทิพย์นี้ไปสรงน้ำพระหลายแห่ง และจะมีการจุดบอกไฟ ถวายเป็นพุทธบูชา   ( วัดพระพุทธบาทสามยอด เป็นศาสนสถานสำคัญของ อ.บ้านโฮ่ง ที่ศักดิ์สิทธิ์ และเป็นสถานที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาทขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า นอกจากรอยพระพุทธบาทแล้วยังมีบ่อน้ำทิพย์ รวมถึงโบราณสถานทางสถาปัตยกรรมที่สำคัญที่เกี่ยวข้องกับครูบาศรีนักบุญแห่ง ล้านนาไทย ครูบาอภิชัยขาวปี และ ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา ที่ได้สร้างวิหารมหาอุตม์และวิหาร )

     ประเพณีสรงน้ำ ครูบากิตติ  ครูบาจันทร์ อดีตเจ้าอาวาสวัดป่าพลูและ สรงน้ำครูบาเจ้าวงค์ศาพัฒนา

                                                                                                                                                                                           ภาพโดย : Chawakorn mano

             ในวันแรม 8 ค่ำ เดือน 8 เหนือ จะมีประเพณีสรงน้ำ ครูบากิตติ  ครูบาจันทร์ อดีตเจ้าอาวาสวัดป่าพลู และ สรงน้ำครูบาเจ้าวงค์ศาพัฒนา  ซึ่งจะจัดเป็นประจำทุกปี  ซึ่งในงานนี้จะมีการแข่งขัน กลองหลวง กลองใหญ่ของล้านนา มี ซ้อพื้นเมืองและ ฟ้อนรำของกล่มแม่บ้านนำถวาย

  พิธีเลี้ยงเสื้อบ้าน 

                                                                                                                                                                                                                                                  ภาพโดย : พิริยะ หัวใจแกร่ง

       พอถึงเดือนมิถุนายน  ตรงกับ เดือน 9 เหนือ จะมีพิธีเลี้ยงเสื้อบ้านซึ่งเป็นผู้ปกปักรักษาหมู่บ้าน  โดยชาวบ้านจะนำไก่ทั้งเป็นมารวมกันทุกครัวเรือน พร้อมดอกไม้ธูปเทียน มารวมกัน ต้มไก่ให้สุกนำมาถวายที่หอ เจ้าบ้าน 3 หอ ดังนี้

      1. ถวายเจ้าพ่ออารักษ์

       2. ถวายเจ้าพ่อปูเหลือง

       3. ถวายเจ้าพ่อแปดเหลี่ยม

 พิธีเลี้ยงผีฝาย 

                                                                                                                                                                ภาพโดย : พิริยะ หัวใจแกร่ง
      
         ชาวบ้านที่ใช้น้ำฝาย จะกาหมูดำปอด หรือ หมูดำล้วน 1 ตัว ไก่ตามจำนวนสมาชิกผู้ใช้น้ำ และสุรา หมาก เมื้ยงบุหรี่นำไก่มาต้มสุก นำไปถวายที่บริเวณข้างฝาย เพื่อให้ฝ่ายคงทนถาวร ใหเก็บน้ำไว้ใช้ได้ตลอดทั้งปี

 พิธีเลี้ยงปู่ย่า 

              บรรดาบุตรหลานของแต่ละสกุล จำนำไก่ครอบครัวละ 1 ตัวมาร่วมกันมาเส่นใหว้ เพื่อระลึกถึงบรรพบุรุษ

                                                                                                                                                            ภาพโดย : พิริยะ หัวใจแกร่ง